जीवन बदलणाऱ्या ७ सवयी
स्टेफन आर. कोवे यांच्या The 7 Habits of Highly Effective People या पुस्तकात जीवनात सकारात्मक बदल घडवण्यासाठी सात महत्त्वाच्या सवयींचा उल्लेख आहे. या सवयी व्यक्तिमत्व विकास, कार्यक्षमता आणि संबंध सुधारण्यासाठी उपयुक्त आहेत. चला, या सवयींचा अभ्यास करूया.
१. प्रोएक्टिव्ह रहा (Be Proactive)
प्रोएक्टिव्ह असणे म्हणजे आपल्या अनुभवांवर नियंत्रण ठेवणे आणि सकारात्मक प्रतिसाद देणे. यामध्ये आपल्या कृतींवर जबाबदारी घेणे आणि परिस्थितीला सामोरे जाणे समाविष्ट आहे. आपली प्रतिक्रिया कशी असावी हे निवडण्याची क्षमता असते, आणि यामुळे आपण आपल्या आयुष्यातील आव्हानांना अधिक प्रभावीपणे सामोरे जाऊ शकतो.
२. अंतिम उद्दिष्ट ठरवा (Begin with the End in Mind)
या सवयीचा अर्थ म्हणजे आपल्या जीवनातील उद्दिष्टे स्पष्ट करणे. यासाठी, एक वैयक्तिक मिशन स्टेटमेंट तयार करणे आवश्यक आहे, जे आपल्याला आपल्या क्रियाकलापांच्या दिशेने मार्गदर्शन करेल. आपल्याला कसे स्मरण केले जावे, हे विचारात घेऊन आपल्या मूल्यांचे पुनरावलोकन करा.
३. महत्त्वाच्या गोष्टींना प्राधान्य द्या (Put First Things First)
या सवयीचा मुख्य विचार म्हणजे आपल्या प्राथमिकतेनुसार कार्यांची यादी तयार करणे. महत्त्वाच्या कार्यांना प्राधान्य देऊन त्यांना पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करा, ज्यामुळे आपली उत्पादकता वाढेल.
४. विजय-विजय विचार करा (Think Win-Win)
या सवयीमध्ये सर्वांसाठी फायदेशीर असलेल्या उपाययोजना शोधण्यावर लक्ष केंद्रित केले जाते. सहकार्याने काम करताना इतरांच्या योगदानाचे महत्त्व ओळखा आणि एकत्रितपणे काम करून सर्वांच्या हिताचा विचार करा.
५. समजून घेण्याचा प्रयत्न करा (Seek First to Understand, Then to Be Understood)
इतरांच्या दृष्टिकोनातून गोष्टी पाहण्याचा प्रयत्न करा. समजून घेणारे ऐकणे म्हणजे इतरांच्या भावनांशी जुळवून घेणे, ज्यामुळे संवाद अधिक प्रभावी होतो.
६. सहकार्य करा (Synergize)
सहकार्य म्हणजे विविध व्यक्तींच्या सामर्थ्यांचा उपयोग करून एकत्रितपणे काम करणे. यामुळे असे परिणाम साधता येतात जे एकटा साधता येत नाहीत. विविधतेचा स्वीकार करून एकत्रितपणे काम केल्यास अधिक प्रभावी परिणाम साधता येतात.
७. स्वतःची देखभाल करा (Sharpen the Saw)
या सवयीचा अर्थ आहे निरंतर आत्म-विकास आणि नूतनीकरणावर लक्ष केंद्रित करणे. शारीरिक, मानसिक, भावनिक आणि आध्यात्मिक स्तरावर स्वतःची काळजी घेणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे दीर्घकालीन कार्यक्षमता साधता येते.
या सात सवयींचा अवलंब केल्यास आपले जीवन अधिक सकारात्मक व प्रभावी बनवता येईल. प्रत्येक सवय आपल्या व्यक्तिमत्व विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावते आणि एकत्रितपणे काम करून आपण अधिक यशस्वी होऊ शकतो.
व्यवसायात यशस्वी होण्यासाठी काही सवयी महत्त्वाच्या ठरतात.
- सक्रिय रहा (Be Proactive): आपल्या व्यवसायाची जबाबदारी स्वतः घ्या. परिस्थितीला दोष न देता, त्यावर उपाय शोधा. ‘मी निवडतो’, ‘मला हे आवडेल’, ‘मी हे करीन’ असे सकारात्मक शब्द वापरा.
- अंतिम ध्येय डोळ्यासमोर ठेवा (Begin with the End in Mind): व्यवसायाचे ध्येय स्पष्ट ठेवा आणि ते कसे साध्य करायचे याची योजना तयार करा.
- महत्वाच्या गोष्टींना प्राधान्य द्या (Put First Things First): वेळेचं नियोजन करा आणि सर्वात महत्त्वाच्या कामांना प्राधान्य द्या.
- विजय-विजय विचार करा (Think Win-Win): नेहमी असा विचार करा, ज्यामुळे तुमचा आणि इतरांचाही फायदा होईल. केवळ स्वतःचा फायदा न पाहता, इतरांनाही जिंकण्याची संधी द्या.
- प्रथम समजून घ्या, मग समजावा (Seek First to Understand, Then to Be Understood): इतरांचे मत आणि दृष्टीकोन समजून घ्या.
- एकात्मता (Synergize): टीमवर्कवर भर द्या आणि इतरांच्या कौशल्यांचा आदर करा.
- स्वतःला तीक्ष्ण ठेवा (Sharpen the Saw): स्वतःची शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक काळजी घ्या.
या सवयींच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या व्यवसायात सकारात्मक बदल घडवू शकता.